Maung Swan Yi, A Burmese Encyclopedia (Burmese Text)

Maung Swan Yi’s work was banned in Burma until 2010, but that didn’t stop him from publishing. Photo: MoeMaKa Multimedia.

ေမာင္စြမ္းရည္

အစကတည္း အဖမ္းခံရမွာေၾကာက္လို႔ တိုင္းျပည္ကထြက္လာတာဆိုေတာ့ မျပန္ျဖစ္ေတာ့ဘူးေပါ့။ အဲဒီ စကားကိုေျပာခဲ့တာက အမ်ိဳးသားစာေပဆုရွင္ ကဗ်ာဆရာ၊ ေ၀ဖန္ေရးဆရာႀကီးေမာင္စြမ္းရည္ပါ။

ဆရာ့ဟာ “အနီနဲ႔အျပာ” ကဗ်ာေပါင္းခ်ဳပ္စာအုပ္နဲ႔ ၁၉၆၄ ခုႏွစ္မွာ အမ်ိဳးသားစာေပဆုခ်ီးျမွင့္ခံခဲ့ရတာျဖစ္ပါ တယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္း ျမင္းၿခံၿမိဳ႔နယ္မွာေမြးဖြားခဲ့တဲ့ ဆရာေမာင္စြမ္းရည္ဟာ အထက္ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕စာေပဆိုင္ ရာကိစၥေတြမွာ ထဲထဲ၀င္၀င္လုပ္ကိုင္ခဲ့သူျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၅၇ ကေန ၁၉၅၉ အထိမႏၱေလးတကၠသိုလ္ေက်ာင္း သားသမဂၢရဲ႕ ျပန္ၾကားေရးဌာနတြဲဖက္အတြင္းေရးမႈးအျဖစ္တာ၀န္ယူခဲ့တဲ့ဆရာေမာင္စြမ္းရည္ဟာ ၁၉၆၀ လြန္ ကာလေတြမွာ မနၱေလးတကၠသိုလ္ႏွစ္လည္မဂၢဇင္းေကာ္မတီရဲ႕အတြင္းေရးမႈးလုပ္ခဲ့သလို မႏၱေလးတကၠသိုလ္ ကေလာင္ရွင္အသင္း အတြင္းေရးမႈး။ အထက္ျမန္မာႏိုင္ငံစာေရးဆရာအသင္းတြဲဖက္အတြင္းေရးမႈး စတဲ့တာ၀န္ ေတြလည္းထမ္းေဆာင္ခဲ့ပါတယ္။

မနၱေလးတကၠသိုလ္က ၀ိဇၨာဘြဲ႕ရၿပီးေနာက္ပိုင္းမွာ သမိုင္းနဲ႔ျပည္သူ႔နီတိသင္ရိုးအဖြဲ႕၀င္၊ ေက်ာင္းသံုးစာအုပ္ျပဳစု ထုတ္ေ၀ေရးေကာ္မတီအတြင္းေရးမႈး၊ ပညာတန္ေဆာင္ပညာေရးမဂၢဇင္း အတိုင္ပင္ခံအယ္ဒီတာ၊ စတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံပညာေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေရးႀကီးတဲ့တာ၀န္ေတြလည္းယူခဲ့ပါတယ္။

၁၉၈၈ အေရးေတာ္ပံုႀကီးေပၚေပါက္လာတဲ့အခါမွာလည္း အေျခခံပညာဦးစီးဌာနသမဂၢရဲ႕ျပန္ၾကားေရးတာ၀န္ခံ ျဖစ္ခဲ့သလို ကမာရြတ္ၿမိဳ႔နယ္စာေရးဆရာသမဂၢကိုဦးေဆာင္ဖြဲ႕စည္းခဲ့သူတဦးလည္းျဖစ္ပါတယ္။ေဒၚေအာင္ဆန္း စုၾကည္ဦးေဆာင္တဲ့ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ကိုဖြဲ႕စည္းတဲ့အခါမွာ တတ္သိပညာရွင္အဖြဲ႕၀င္အျဖစ္ပါ၀င္ခဲ့ ျပန္ပါတယ္။

၁၉၈၉ ခုႏွစ္ က်မစာေပေလာကထဲ၀င္ၿပီးမၾကာခင္မွာပဲ စာေပနယ္ကအထင္ကရပုဂၢိဳလ္တဦးျဖစ္တဲ့ ဆရာေမာင္ စြမ္းရည္နဲ႔ေတြ႕ဆံုခင္မင္ခဲ့ပါတယ္။ တက္သစ္စလူငယ္စာေပသမားတဦးကို ေႏြးေႏြးေထြးေထြးႀကိဳဆိုၿပီး လိုအပ္ တာေတြအၾကံေပးညႊန္ျပတတ္သူဆရာေမာင္စြမ္းရည္နဲ႔ က်မအခ်ိန္တိုအတြင္းမွာပဲရင္းႏွီးခင္မင္ခဲ့ၾကပါတယ္။

ဆရာေမာင္စြမ္းရည္ဟာ အစိုးရ၀န္ထမ္းျဖစ္လ်ွက္နဲ႔ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာအဖြဲ႕အစည္းေတြမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္ခဲ့မႈ ေၾကာင့္ ၂၀၀၂ ခုႏွစ္မွာ ေထာက္လွမ္းေရးက ၂ ၾကိမ္ေခၚယူစစ္ေဆးေမးျမန္းခဲ့ပါတယ္။ “အဲဒီကတည္းက ကိုယ့္ လံုၿခံဳေရးကို စၿပီးစိုးရိမ္ခဲ့ရၿပီ”လို႔ ဆရာေမာင္စြမ္းရည္က က်မကိုေျပာပါတယ္။

၂၀၀၂ မွာေခၚယူစစ္ေဆးခံခဲ့ရၿပီးမၾကာခင္ ၂၀၀၂ ႏို၀င္ဘာလမွာပဲ နယ္သာလန္ႏိုင္ငံ အမ္မ္စတာဒမ္ၿမိဳ႕ Leiden University မွာက်င္းပတဲ့ အာရွစာေပႏွီးေႏွာဖလွယ္ပြဲမွာ “Chewing over the West” ဆိုတဲ့စာတမ္း ကိုဖတ္ၾကားဖို႔သြားရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္မွာ International Writing Program မွာပူးေပါင္းပါ၀င္ခဲ့ပါ တယ္။ International Writing Program အၿပီးမွာ Northern Illinois University က Center for Burmese Study မွာ တႏွစ္တာေလ့လာဖို႔ ပညာသင္ဆုရရွိခဲ့ပါတယ္။

“အေမရိကားကိုုစေရာက္ခ်ိန္က ျမန္မာႏို္င္ငံက စစ္အစိုးရလက္ေအာက္မွာတံခါးပိတ္၀ါဒက်င့္သံုးေနေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲကထြက္ လာတဲ့စာေရးဆရာတေယာက္ကို ျပည္ပသတင္းဌာနေတြက အင္တာဗ်ဴးခ်င္တာေပါ့။ အဲဒီလိုဗ်ဴးၾကတဲ့အခါက်ေတာ့လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕စာေပလြတ္လပ္ခြင့္တို႔၊ လူ႔အခြင့္အေရးတို႔ဆိုတာေတြကို ပဲသူတို႔စိတ္၀င္စားၾကတာေပါ့။ ေျဖတဲ့သူကလည္းဘယ္မွာေရွာင္လို႔ရမလဲ။ ၿပီးေတာ့ စာေရးဆရာ၊ ကဗ်ာဆရာ တေယာက္အေနနဲ႔လည္း ကိုယ့္တိုင္းျပည္ရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရးအေျခအေန၊ ကိုယ္စာေပေလာကရဲ႕လြတ္လပ္ခြင့္ အေနအထားကိုေျပာရမယ့္ တာ၀န္ရွိတယ္လို႔ထင္တယ္ေလ။ ဒီေတာ့ ေျပာစရာရွိတာေျပာတာေပါ့။ အစထဲက အဖမ္းခံရမွာေၾကာက္လို႔ ထြက္လာတဲ့သူဆိုေတာ့ အဲဒီလိုစကားေတြေျပာမိတဲ့အခါ ျပန္ရင္အဖမ္းခံရဖို႔ကေသခ်ာ ေနၿပီဆိုေတာ့ မျပန္ျဖစ္ေတာ့ဘူးေပါ့။” လို႔ ဆရာက က်မကိုေျပာခဲ့ဖူးပါတယ္။

ဆရာေျပာသလိုပဲ စစ္အစိုးရရဲ႕အာဃာတဟာ ထင္ရွားလွပါတယ္။ ၁၉၆၈ ခုႏွစ္ကတည္းက အလယ္တန္းနဲ႔ အထက္တန္း ျမန္မာစာေက်ာင္းသံုးစာအုပ္မွာျပဌာန္းခဲ့တဲ့ ဆရာ့ကဗ်ာေတြကို ေက်ာင္းသံုးစာအုပ္သင္ရိုးထဲက ေနထုတ္ပယ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီလိုပဲ ၂၀၀၃ခုႏွစ္ထဲက ဆရာ့စာ၊ ကဗ်ာေတြကိုျပည္တြင္းဂ်ာနယ္မဂၢဇင္းေတြကို ေဖာ္ျပခြင့္ပိတ္ပင္ခဲ့ရံုမက ဆရာ့နံမည္ကိုပါ ေဖာ္ျပခြင့္မရခဲ့တာ ၂၀၁၀ ဦးသိန္းစိန္္အစိုးရတက္သည္အထိပါပဲ။

ဒါေပမယ့္ဆရာက သူလုပ္စရာရွိတာေတြကို လုပ္ခြင့္ရတဲ့ေနရာေတြမွာဆက္လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္ထဲ ကေန အခုအခ်ိန္ထိ လြတ္လပ္တဲ့အာရွအသံ၊ Voice of America? Democratic Voive of Burma စတဲ့ ျပည္ပ အေျခစိုက္ ျမန္မာသတင္းဌာနေတြမွာ ျပင္ပေဆာင္းပါးရွင္အျဖစ္ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔စာေပဆိုင္ရာ အပါတ္စဥ္ အစီအစဥ္ေတြတင္ဆက္ခဲ့ပါတယ္။ ျပည္ပအေျခစိုက္မဂၢဇင္းဂ်ာနယ္ေတြမွာ စာကဗ်ာေတြအဆက္မျပတ္ေရးခဲ့ပါ တယ္။ ဒီေန႔အထိ ျပည္တြင္းျပည္ပမွာ ကဗ်ာေပါင္းခ်ဳပ္၊ စာေပေဆာင္းပါး၊ ေ၀ဖန္ေရးနဲ႔ ဘာသာျပန္စာအုပ္ေပါင္း ၁၅ အုပ္ထုတ္ေ၀ခဲ့ၿပီးပါၿပီ။

ဆရာေမာင္စြမ္းရည္ ျမန္မာႏိုင္ငံကထြက္ခြာခဲ့တဲ့ ၂၀၀၂ ခုႏွစ္ကစၿပီး က်မတို႔လူခ်င္းမဆံုျဖစ္ခဲ့ေတာ့တာ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္မွာ International Writing Program ကိုတက္ေရာက္ဖို႔ က်မအေမရိက ကိုေရာက္ေတာ့မွျပန္လည္ဆံု ဆည္းခြင့္ရပါေတာ့တယ္။ ၂၀၀၉ မွာမိသားစုနဲ႔အတူ က်မအေမရိကားကိုဒုတိယအႀကိမ္ျပန္ေရာက္ေတာ့လည္း ဆရာနဲ႔ျပန္ ဆက္သြယ္မိၿပီး မၾကာခန၊ အထူးသျဖင့္ စာေပနဲ႔သက္ဆိုင္တဲ့ပြဲေတြမွာဆံုေတြ႕ၾကပါတယ္။

အေမရိကားမွာေတာ့ ဆရာဟာသက္ရွိျမန္မာ့စြယ္စံုၾကမ္းအေသးစားတခုပါပဲ။ ျမန္မာ့စာေပဆိုင္ရာနဲ႔သမိုင္း ဆိုင္ရာေတြ သိခ်င္ရင္ ဆရာ့ဆီသာဖုန္းဆက္လိုက္ပါ။ ဆရာကခုႏွစ္နဲ႔တကြအေသးစိတ္ေျပာျပေလ့ရွိတာပါပဲ။

ခုဆိုဆရာျပည္ပမွာေနထိုင္ခဲ့ရတာ ၁၀ႏွစ္ေက်ာ္ပါၿပီ။ ျပန္ခ်င္လ်ွက္နဲ႔ မျပန္ခဲ့ရတဲ့မိခင္ေျမကို ျပန္လည္ေျခခ်နိုင္ဖို႔ အခြင့္အေရးေတြလည္းရွိေနပါၿပီ။ ဆရာမျပန္ဘူးလားလို႔က်မကေမးေတာ့ ျပန္မွာေပါ့၊ ေႏြဦးမွာျပန္မယ္လို႔မဆိုင္း မတြေျဖပါတယ္။

“ျမန္မာလူမ်ိဳးတေယာက္၊ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာအဘိုးအိုတေယာက္အေနနဲ႔ ျမန္မာျပည္မွာပဲေနခ်င္တာေပါ့။ ေနလို႔မရလို႔သာ ေရေျမျခားမွာေနခဲ့ရတာ။ အေမရိကားမွာေနခဲ့တဲ့ ၁၀ႏွစ္ေက်ာ္ကာလအတြင္းမွာလည္း ျမန္မာ လိုပဲေန၊ ျမန္မာလိုပဲစား၊ ျမန္မာအ၀တ္အစားပဲ၀တ္၊ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ပဲေနခဲ့တာလို႔ ကိုယ့္အသက္ရွင္ေနထိုင္ မႈအေပၚဂုဏ္ယူေက်နပ္တဲ့အၿပံဳးနဲ႔ ဆရာကေျပာခဲ့ပါတယ္။

“ဆရာ့ရဲ႕အိမ္ျပန္ခ်ိန္ေႏြဦးဟာ ဆရာ့ကိုျမန္မာ့ရနံ႔ေတြနဲ႔ႀကိဳဆိုေထြးပိုက္ႏိုင္ပါေစလို႔ က်မက ႀကိဳတင္ရင္ခုန္စြာ ဆုေတာင္းေပးေနမိပါေတာ့မယ္။