Min Ko Naing: An Artist in Politics (Burmese Text)
by Khet Mar / October 18, 2012 / No comments
မင္းကိုႏိုင္
Min Ko Naing (left) with fellow Burmese political prisoners in 2004. Photo: Burma Democratic Concern. Creative Commons
မင္းကိုႏိုင္ဆိုတဲ့ႏံမည္ၾကားလိုက္တာနဲ႔ လူတိုင္းက ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီအေရးအတြက္ သူ႔ဘ၀သက္တမ္း ၄၀ ေက်ာ္ေက်ာ္မွာ ႏွစ္ ၂၀နီးပါးေထာင္ထဲမွာေနခဲ့ရသူႏိုင္ငံေရးသမားဆိုၿပီးသိၾကပါတယ္။ တကယ္လည္း သူဟာ ျပည္သူလူထုအေရး၊ ႏိုင္ငံ့အေရးအတြက္ကိုသာေခါင္းထဲထည့္ထားသူ ႏိုင္ငံေရးသမားစစ္ပါပဲ။ က်မကေတာ့ သူ႔ကိုႏိုင္ငံအေရးအားသြန္ခြန္စိုက္လုပ္ေနတဲ့ အႏုပညာသမားလို႔ ခံစားမိပါတယ္။
၁၉၈၈ အေရးေတာ္ပံုႀကီးဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕သမိုင္းကိုတဆစ္ခ်ိဳးလွည့္ေျပာင္းေစခဲ့သလို ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ ေသာတကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ဘ၀နဲ႔အတူ မင္းကိုႏိုင္ရဲ႕ဘ၀ကိုလည္းေျပာင္းလဲေစခဲ့ပါတယ္။ မင္းကိုႏိုင္ ဟာ ၁၉၈၈ အေရးေတာ္ပံုကာလအတြင္းမွာ သမိုင္းအစဥ္အလာရွိခဲ့တဲ့ ျမန္မာႏို္င္ငံလံုးဆိုင္ရာေက်ာင္းသား သမဂၢကိုဦးေဆာင္ဖြဲ႕စည္းၿပီး ဥကၠဌတာ၀န္ယူခဲ့ပါတယ္။ ျပင္းျပတဲ့ယံုၾကည္ခ်က္နဲ႔ စစ္အစိုးရဆန္႔က်င္ေရး၊ လူ႔အခြင့္အေရး၊ ဒီမိုကေရစီအေရးေတြေဆာင္ရြက္ခဲ့တာေၾကာင့္ အသက္ ၂၆ ႏွစ္အရြယ္တကၠသိုလ္ေက်ာင္း သားဘ၀ ၁၉၈၉မွာ မွာ ေထာင္ဒါဏ္ ႏွစ္ ၂၀က်ခံခဲ့ရၿပီး ေထာင္ထဲမွာ ၁၅ႏွစ္ေနအၿပီး ၂၀၀၄ ခုႏွစ္မွာ ႏိုင္ငံ ေတာ္လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္နဲ႔ ေထာင္ကပထမအႀကိမ္လြတ္ေျမာက္ပါတယ္။ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္စက္တင္ဘာကေန ၂၀၀၇ ဇန္န၀ါရီလအထိ ဘာအေၾကာင္းျပခ်က္မွမေပးပဲ ဖမ္းဆီးထိမ္းသိမ္းခံခဲ့ရျပန္ပါတယ္။ ဒုတိယအႀကိမ္ ေထာင္ကလြတ္ၿပီး ၇ လအၾကာ ၂၀၀၇ ၾသဂုတ္လမွာ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာလမ္းေလ်ွာက္ဆႏၵျပမႈနဲ႔ တတိယအႀကိမ္ ဖမ္းဆီးခံရၿပီး ေထာင္ဒါဏ္ ၆၅ ႏွစ္က်ခံခဲ့ရပါတယ္။
- ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အစိုးရကခ်ဳပ္ကိုင္ထားတဲ့သတင္းစာေတြမွာေဖာ္ျပေလ့မရွိတဲ့အေၾကာင္းအရာေတြကို ေျပာဆို နားေထာင္ခ်င္ရင္ က်မတို႔တေတြ လဘက္ရည္ဆိုင္ကိုသြားၾကပါတယ္။ လဘက္ရည္ဆိုင္ေတြဟာ သူငယ္ခ်င္း စာေရးဆရာေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးတက္ႀကြလႈပ္ရွားသူေတြ၊ တျခားေသာအႏုပညာရွင္ေတြနဲ႔
ေတြ႔ဆံုစကား၀ိုင္းဖြဲ႕ရတဲ့ ေနရာျဖစ္သလို မိတ္ေဆြသစ္ေတြေတြ႕ရတတ္တဲ့ေနရာလည္းျဖစ္ပါတယ္။ က်မတို႔တေတြဟာ လဘက္ရည္ ဆိုင္ေတြထဲမွာ စာအေၾကာင္းေပအေၾကာင္း ႏိုင္ငံေရးအေၾကာင္းေတြေျပာၾကပါတယ္။ ဒီစာမ်က္ႏွာကေလးမွာေတာ့ က်မတို႔ေပ်ာ္ေမြ႕ခဲ့ၾကတဲ့ လဘက္ရည္ဆိုင္ကစကား၀ိုင္းေတြ ကိုလြမ္းဆြတ္စြာနဲ႔ အဲဒီတုန္းက ေျပာျဖစ္ၾက တဲ့အေၾကာင္းအရာေတြထဲကတခ်ိဳ႕ကို တင္ျပၾကည့္ဖို႔ႀကိဳးစားခဲ့ပါတယ္။ 
- ခက္မာဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံက စာေရးဆရာ၊ သတင္းစာဆရာ၊ ကဗ်ာနဲ႔အက္ေဆးေရးသူတဦးျဖစ္ပါတယ္။ “ႏွင္းရိုင္းေၾကြတဲ့ည” အမည္ရွိ လံုးခ်င္း၀တၱဳတအုပ္နဲ႔ ၀တၱဳတိုေပါင္းခ်ဳပ္ ၃အုပ္၊ အက္ေဆးေပါင္းခ်ဳပ္ ၁ အုပ္ ေ၇းသားထုတ္ေ၀ခဲ့ၿပီးျဖစ္ပါတယ္။ ခက္မာရဲ႕၀တၱဳတိုနဲ႔ ကဗ်ာတခ်ိဳ႕ကို အဂၤလိပ္ဘာသာ၊ ဂ်ပန္ဘာသာနဲ႔ စပိန္ ဘာသာျပန္ဆိုျခင္းခံခဲ့ရသလို ေရဒီယိုဇာတ္လမ္းမ်ား၊ ဇာတ္လမ္းတိုရုပ္ရွင္မ်ားအျဖစ္အသံုးျပဳျခင္းခံခဲ့ရပါတယ္။ ခက္မာဟာ ခိုလံႈရာဗိမာန္ “City of Asylum/Pittsburgh” ရဲ႕ ယာယီေနထိုင္ခြင့္ရစာေရးဆရာေဟာင္းတဦးလည္းျဖစ္ပါတယ္။
သူေထာင္က်ေနစဥ္ကာလေတြအတြင္း ႏိုင္ငံတကာကေပးအပ္တဲ့ဆုေပါင္းမ်ားစြာရခဲ့ပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္မွာ ေတာင္ကိုးရီးယားႏိုင္ငံအေျခစိုက္လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႕ကေပးတဲ့ Gwangju Prize for Human Rights ဆု၊ နယူးေယာက္အေျခစိုက္ The Train Foundation ကေပးအပ္တဲ့ Civil Courage Prize. ခ်က္ ႏိုင္ငံကေပးအပ္တဲ့ Homo Homini Award ဆု၊ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေက်ာင္းသား Student Peace Prize ဆုနဲ႔ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္မွာရခဲ့တဲ့ John Humphrey Freedom Award ဆုတို႔ျဖစ္ပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံသားတိုင္းသိတဲ့မင္းကိုႏိုင္ကို က်မလည္းသိေပမယ့္ ၂၀၀၀ ေက်ာ္ႏွစ္ေတြထိက်မလူခ်င္းမရင္းႏွီးခဲ့ ပါဘူး။ က်မနဲ႔ရင္းႏွီးတာက သူ႔အေဖပန္းခ်ီဦးသက္ညႊန္႔နဲ႔ပါ။ သူပထမအႀကိမ္ေထာင္ဒါဏ္ အႏွစ္ ၂၀က်ခံေနရ ခ်ိန္အတြင္း က်မသူ႔မိသားစုရွိရာဆီ မၾကာခနေရာက္ပါတယ္။ သူ႔သတင္းေမး၊ မိသားစုနဲ႔စကားစျမည္ေျပာရင္း အဲဒီကာလကက်မတို႔ထုတ္ေ၀ေနတဲ့မိုးဂ်ာနယ္နဲ႔ တျခားေသာစာအုပ္ေတြ သူေထာင္ထဲမွာဖတ္ဖို႔ သူ႔မိသားစုက တဆင့္ လစဥ္လိုပို႔ေပးျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီကာလေတြမွာ သူ႔မိသားစုကတဆင့္ သူစာေပ၊ ပန္းခ်ီနဲ႔ ဂီတအႏုပညာ ရပ္ေတြမွာ၀ါသနာႀကီးပံုကို မၾကာခနၾကားခဲ့ရပါတယ္။ တခါတေလဆို သူေထာင္ထဲမွာစပ္တဲ့ ျမန္မာသံသီခ်င္း စာသားေတြကိုေတာင္ဖတ္ခြင့္ရတတ္ပါတယ္။
၂၀၀၄ ခုႏွစ္သူေထာင္ကလြတ္လာေတာ့ သူနဲ႔က်မ ပန္းခ်ီျပပြဲတခုမွာလူခ်င္းစၿပီးဆံုေတြ႕ခဲ့ၾကပါတယ္။ သူငယ္ ခ်င္းတဦးက ‘ဒါ.ခက္မာပါ’လို႔မိတ္ဆက္ေပးလိုက္တယ္ဆို သူက က်မလက္ကိုဆြဲကိုင္လႈပ္ယမ္းၿပီး အားရပါးရ ေျပာပါတယ္။
“ ဟာ… ခက္မာ။ ခင္ဗ်ားပို႔ေပးတဲ့စာအုပ္ေတြအတြက္ေက်းဇူးတင္တယ္ဗ်ာ။ ကြန္ေတာ္တို႔လို ေထာင္ထဲႏွစ္ရွည္ လမ်ားေနရတဲ့ သူေတြအတြက္ စာအုပ္ေတြဟာအင္မတန္တန္ဖိုးႀကီးပါတယ္”
၂၀၀၄ ခုႏွစ္မွာစတင္ခင္မင္ၿပီးကတည္းက က်မတို႔စာေပနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ပြဲေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ပြဲေတြမွာ မၾကာခနဆံုေတြ႕ၾကပါတယ္။ က်မမွတ္မိသေလာက္ေတာ့ က်မတို႔ဆံုေတြ႕ၾကခ်ိန္မွာ စာေပ၊ ကဗ်ာနဲ႔ပတ္သက္ ၿပီး သူလုပ္ခ်င္တာေတြ၊ သူဖန္တီးျဖစ္တာေတြ၊ စာေပအႏုပညာကိုအင္မတန္စိတ္၀င္စားေသာ္လည္း သူဟာ မင္းကိုႏိုင္ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ သူဖန္တီးတဲ့စာေတြကို ပံုႏွိပ္စာလံုးေတြကတဆင့္ စာဖတ္သူေတြဆီတရား၀င္ ခ်ျပ ခြင့္မရတဲ့အေၾကာင္းေတြပဲ ေျပာျဖစ္ခဲ့ၾကတာမ်ားပါတယ္။ သူနဲ႔ အျပင္မွာေတြ႔ျဖစ္တာမ်ားေပမယ့္ ရွားရွားပါးပါး သူ႔အိမ္ေရာက္ျဖစ္တဲ့အခါေတြမွာေတာ့ သူဆြဲထားတဲ့ပန္းခ်ီကားေတြကိုၾကည့္ခြင့္ရတတ္ပါတယ္။
၂၀၀၇ မွာ တတိယအႀကိမ္သူေထာင္က်ၿပီး က်မက ၂၀၀၉ မွာ အေမရိကားကိုထြက္လာတာေၾကာင့္သူနဲ႔ မေတြ႔ ျဖစ္ေတာ့ပါဘူး။ ၂၀၀၉ ၾသဂုတ္လမွာ ထိုင္းႏိုင္ငံအေျခစိုက္ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ားကူညီေစာင့္ေရွာက္ေရး အသင္းက သူေရးတဲ့ “ေနာက္ၾကည့္မွန္” လံုးခ်င္း၀တၱဳကို ထိုင္းႏိုင္ငံမွာထုတ္ေ၀ပါတယ္။ သူ႔စာအုပ္ကိုဖတ္ၿပီး က်မ ၀မ္းသာရ၊ မ်က္ရည္၀ဲခဲ့ရသလို သူဟာစာေရးဆရာတေယာက္ပါပဲလို႔ ေလးေလးနက္နက္မွတ္ခ်က္ခ်မိခဲ့ပါ တယ္။ ႏိုင္ငံေရးလုပ္ေနတဲ့ အႏုပညာသမားတဦးရဲ႕ႏွလံုးသားကို သူ႔စာအုပ္ထဲမွာ က်မေတြ႔လိုက္ရလို႔ပါ။ အဲဒီ ကာလရဲ႕ႏိုင္ငံေရးအေျခအေနအရ အက်ဥ္းက်ခံေနရတဲ့ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားတဦးရဲ႕စာအုပ္ကို ျပည္ပမွာထုတ္ ေ၀တာမို႔ ေထာင္ထဲကသူ႔အတြက္လည္း စိတ္ပူခဲ့ရပါေသးတယ္။
၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွာက်ေရာက္တဲ့ က်မရဲ႕ႏွစ္ပတ္လည္ေမြးေန႔တခုမွာေတာ့ က်မရဲ႕တိုင္းျပည္ကက်မကို အေကာင္း ဆံုးေမြးေန႔လက္ေဆာင္တခုေပးခဲ့ပါတယ္။ မင္းကိုႏိုင္အပါအ၀င္ ယံုၾကည္ခ်က္ေၾကာင့္အက်ဥ္းက်ေနတဲ့ က်မရဲ႕ သူငယ္ခ်င္းေတာ္မ်ားမ်ား လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္နဲ႔ ေထာင္ကလြတ္လာၾကလို႔ပါ။ သူတို႔အားလံုးလိုလိုဟာ ေထာင္ ဒါဏ္ ၆၅ႏွစ္က်ခံထားရသူေတြပါ။ သူတို႔ေတြက သူတို႔ေနထိုင္ရာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕နဲ႔ေ၀းလံတဲ့ေထာင္ေတြမွာေနခဲ့ၾက ရတာမို႔ ေနာက္တေန႔ သူတို႔အိမ္ျပန္ေရာက္ခ်ိန္မွ က်မကိုမင္းကိုႏိုင္ဆီဖုန္းေခၚျဖစ္ပါတယ္။ ဖုန္းထဲက သူ႔ရဲ႕ “ဟလို” သံကိုၾကားေတာ့ က်မက တုန္ယင္ေနတဲ့အသံနဲ႔ “ ခက္မာပါ” လို႔ေျပာလိုက္ပါတယ္။ က်မအသံကိုၾကား ၾကားခ်င္းသူျပန္ေျပာတဲ့စကား ၃ လံုးထဲပါ။ “ ျပန္လာခဲ့” တဲ့။ အဲဒီစကား၃ လံုးကက်မႏွလံုးသားကိုဒါးနဲ႔မႊန္းလိုက္ သလိုခံစားရေစခဲ့ပါတယ္။
၂၀၁၀ေနာက္ပိုင္းေျပာင္းလဲလာတဲ့အေျပာင္းအလဲေတြထဲမွာ စာေပေလာကလည္းအနည္းငယ္ေျပာင္းလဲလာ တာေၾကာင့္ ထိုင္းမွာထုတ္ေ၀ခဲ့တဲ့သူ႔၀တၱဳကို ၂၀၁၂ ဇူလိုင္လမွာ ျမန္မာျပည္တြင္းမွာထုတ္ေ၀ခြင့္ရခဲ့ပါတယ္။ စာအုပ္ျဖန္႔ခ်ီၿပီးေနာက္တေန႔မွာပဲ ဒါရိုက္တာတေယာက္က သူ႔၀တၱဳကိုရုပ္ရွင္ရိုက္ဖို႔၀ယ္ယူသြားခဲ့ပါတယ္။
၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာ အေမရိကန္အေျခစိုက္ NED အဖြဲ႔ကေပးတဲ့ Democracy ဆုကိုသူရပါတယ္။ သူဆုလာယူရ မယ္ၾကားေတာ့ သူနဲ႔ေတြ႕ခြင့္ရေတာ့မယ္ဆိုၿပီး က်မေပ်ာ္ရႊင္မိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္သူေရာက္မလာပါဘူး။ သူ ေလ်ွာက္တဲ့ႏိုင္ငံကူးလက္မွတ္ရေပမယ့္ သူနဲ႔အတူေလ်ွာက္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေဟာင္းေတြကိုက်ေတာ့ ႏို္ငံကူးလက္မွတ္မေပးလို႔ပါတဲ့။ သူကအဲဒီလိုလူပါ။
သူကေတာ့ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ေထာင္ကလြတ္ကတည္းက မနားတမ္းအလုပ္ေတြဆက္လုပ္ေနပါတယ္။ စစ္ပြဲေတြျဖစ္ ေနတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံအေရွ႕ေျမာက္ပိုင္းကခ်င္ျပည္နယ္လည္းသူေရာက္ခဲ့ၿပီးပါၿပီ။ ကမၻာကပါအာရံုစိုက္လာရတဲ့ ျမန္မာႏို္င္ငံအေနာက္ျခမ္းက လူမ်ိဳးေရးပဋိပကၡျဖစ္ရာေတြဆီလည္းသူေရာက္ခဲ့ပါၿပီ။ ျမန္မာႏို္င္ငံေအာက္ပိုင္းက ရက္ရွည္ေရလႊမ္းမိုးလို႔ အတိဒုကၡေရာက္ေနသူေတြဆီလည္းေရာက္ခဲ့ၿပီးပါၿပီ။ က်မဒီစာကိုေရးေနစဥ္မွာ သူဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံအလည္ပိုင္းမွာရွိေနပါတယ္။ ေန႔စဥ္နဲ႔အမ်ွသူဟာ သူ႔ႏိုင္ငံနဲ႔ သူ႔ျပည္သူေတြအတြက္ အလုပ္လုပ္ေန ပါတယ္။ တိုင္းျပည္တည္ေဆာက္ေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ျပည္သူေတြကိုသူေျပာတဲ့စကားေတြကို က်မတို႔ေန႔တိုင္း ၾကားေနရပါတယ္။ သူ႔အသံေတြၾကားေနရတဲ့အတြက္ က်မေပ်ာ္ရႊင္အားတက္မိပါတယ္။
ျပည္သူေတြကိုသူေျပာတဲ့စကားေတြထဲမွာ သူေရးတဲ့ကဗ်ာအပိုင္းအစေလးေတြနဲ႔ စကားေျပစာသားေလးေတြ ရြတ္ျပတာၾကားရတဲ့ေန႔မ်ိဳးမွာေတာ့ က်မပိုေပ်ာ္ပါတယ္။ သူကစာေရးဆရာပါ၊ အႏုပညာသမားပါ။
